โรคเอดส์ ทำความเข้าใจให้ถูกต้อง ป้องกันได้ รักษาได้
“โรคเอดส์” หรือ AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) เป็นคำที่หลายคนเคยได้ยินมาตั้งแต่อดีต และในบางครั้งยังถูกใช้อย่างคลาดเคลื่อน จนเกิดความเข้าใจผิดเกี่ยวกับคนที่อยู่ร่วมกับเชื้อ HIV ซึ่งเป็นไวรัสต้นเหตุของโรคเอดส์อย่างแท้จริง บางคนเข้าใจว่า HIV และเอดส์คือสิ่งเดียวกัน หรือเข้าใจว่าเป็นโรคที่ไม่มีทางรักษาได้และต้องเสียชีวิตในเวลาอันสั้น แต่ในความเป็นจริง ปัจจุบันความรู้ทางการแพทย์ได้พัฒนาไปไกลมาก บทความนี้จะพาคุณไปทำความเข้าใจโรคเอดส์ อย่างถูกต้อง แยกให้ออกระหว่างการติดเชื้อ HIV กับการเป็นเอดส์ พร้อมทั้งพูดถึงวิธีการป้องกัน การรักษา และการใช้ชีวิตอย่างมีคุณภาพของผู้ที่ติดเชื้อ HIV ในปัจจุบัน
HIV และเอดส์ ต่างกันอย่างไร ?
HIV (Human Immunodeficiency Virus) คือไวรัสที่เมื่อเข้าสู่ร่างกายแล้ว จะไปทำลายระบบภูมิคุ้มกัน โดยเฉพาะเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด CD4 หากไม่ได้รับการรักษาอย่างต่อเนื่อง ภูมิคุ้มกันของร่างกายจะอ่อนแอลงเรื่อย ๆ จนเข้าสู่ระยะของโรคเอดส์
อาการของ โรคเอดส์
ผู้ที่ติดเชื้อ HIV มักจะไม่มีอาการใด ๆ เป็นเวลาหลายปี หากไม่ได้รับการรักษา ภูมิคุ้มกันจะค่อย ๆ ลดลง และเริ่มมีอาการเมื่อเข้าสู่ระยะของโรคเอดส์ ซึ่งอาการที่พบได้บ่อย ได้แก่
- น้ำหนักลดมากโดยไม่ทราบสาเหตุ
- มีไข้เรื้อรังหรือเหงื่อออกตอนกลางคืน
- มีแผลในปากหรือช่องคลอดที่รักษาไม่หาย
- มีปอดอักเสบบ่อย ๆ
- ต่อมน้ำเหลืองโตเรื้อรัง
- ติดเชื้อฉวยโอกาส เช่น วัณโรค เยื่อหุ้มสมองอักเสบ หรือมะเร็งบางชนิด
อาการเหล่านี้มักไม่เกิดขึ้นพร้อมกัน และมีความแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล การตรวจเลือดเพื่อวินิจฉัย HIV จึงเป็นวิธีที่แน่นอนที่สุด
การวินิจฉัยและตรวจหา HIV
การตรวจ HIV ในปัจจุบันสามารถทำได้ง่ายและรวดเร็ว ทั้งในโรงพยาบาล คลินิกเวชกรรม หรือคลินิกชุมชนที่ให้บริการโดยไม่เปิดเผยชื่อ นอกจากนี้ยังมีชุดตรวจ HIV ด้วยตนเองที่สามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาที่ได้รับอนุญาต การตรวจควรทำภายหลังมีพฤติกรรมเสี่ยงอย่างน้อย 2 – 4 สัปดาห์ และอาจต้องตรวจซ้ำตามคำแนะนำของแพทย์ หากพบว่าติดเชื้อ การตรวจเพิ่มเติม เช่น การตรวจปริมาณไวรัส (Viral Load) และจำนวน CD4 จะช่วยประเมินสุขภาพของผู้ติดเชื้อ และวางแผนการรักษาได้อย่างแม่นยำ
การรักษาผู้ติดเชื้อ HIV
ปัจจุบันผู้ติดเชื้อ HIV สามารถใช้ชีวิตได้อย่างปกติหากได้รับการรักษาด้วย ยาต้านไวรัส (Antiretroviral Therapy หรือ ART) อย่างต่อเนื่อง ยานี้จะช่วยลดปริมาณไวรัสในร่างกายจนต่ำมากจนไม่สามารถตรวจพบได้ (Undetectable) และไม่สามารถถ่ายทอดเชื้อไปยังผู้อื่นได้ (U=U: Undetectable = Untransmittable) ยาต้าน HIV ในปัจจุบันเป็นยากิน วันละ 1 เม็ด และสามารถรับได้ฟรีผ่านระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ โดยมีสถานพยาบาลในทุกจังหวัดให้บริการ ทั้งโรงพยาบาลรัฐ คลินิกเฉพาะทาง และคลินิกชุมชนที่ทำงานร่วมกับภาคประชาสังคม
แนวทางการป้องกัน โรคเอดส์
วิธีป้องกันการติดเชื้อ HIV และโรคเอดส์มีหลายวิธี ได้แก่
- ใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์
- ตรวจสุขภาพทางเพศเป็นประจำทุก 3 – 6 เดือน หากมีพฤติกรรมเสี่ยง
- ใช้ยาป้องกันล่วงหน้า (PrEP) หากอยู่ในกลุ่มเสี่ยง เช่น ชายรักชาย หรือผู้มีคู่นอนหลายคน
- หากเกิดเหตุฉุกเฉิน เช่น ถุงยางแตก ควรใช้ยาต้านไวรัสฉุกเฉิน (PEP) ภายใน 72 ชั่วโมง
- หลีกเลี่ยงการใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน และเลือกรับบริการสัก/เจาะ จากร้านที่สะอาด ปลอดเชื้อ
ผู้อยู่ร่วมกับเชื้อ HIV ใช้ชีวิตได้เต็มศักยภาพ ไม่ต่างจากคนทั่วไป
ผู้ติดเชื้อ HIV ในปัจจุบันสามารถมีชีวิตที่ปกติ สุขภาพดี และมีอายุยืนได้เทียบเท่าคนทั่วไป หากได้รับการดูแลที่เหมาะสม มีผู้ติดเชื้อจำนวนมากที่เรียนจบ ทำงาน แต่งงาน มีลูก และใช้ชีวิตโดยไม่มีใครรู้สถานะของตนเลยด้วยซ้ำ เพราะสิ่งสำคัญคือ “การตรวจพบเร็วและเริ่มรักษาเร็ว” นอกจากนี้ ยังมีชุมชน กลุ่มสนับสนุน และแพลตฟอร์มออนไลน์ที่เปิดพื้นที่ให้ผู้ติดเชื้อได้แลกเปลี่ยนประสบการณ์ รับข้อมูลที่ถูกต้อง และเสริมพลังใจซึ่งกันและกัน เพื่อสร้างสังคมที่ไม่มีการตีตรา
ความเข้าใจผิดที่พบบ่อยเกี่ยวกับ โรคเอดส์
แม้จะมีข้อมูลมากมายเกี่ยวกับ HIV และโรคเอดส์ แต่ความเข้าใจผิดก็ยังคงมีอยู่ในสังคม เช่น บางคนยังเชื่อว่าโรคเอดส์สามารถติดต่อผ่านการจับมือ การใช้ช้อนส้อมร่วมกัน หรือการอยู่ใกล้ผู้ติดเชื้อ ซึ่งไม่เป็นความจริง การรู้ข้อเท็จจริงที่ถูกต้องจึงสำคัญมาก เพราะจะช่วยลดการตีตรา และสร้างสังคมที่ปลอดภัยสำหรับทุกคน อีกความเข้าใจผิดคือมองว่าผู้ติดเชื้อ HIV ต้องมีสุขภาพไม่ดี หรือมีอาการเจ็บป่วยตลอดเวลา ทั้งที่ปัจจุบันคนที่อยู่ร่วมกับเชื้อสามารถมีสุขภาพแข็งแรงและใช้ชีวิตตามปกติได้ หากได้รับการดูแลรักษาอย่างเหมาะสม
อ่านบทความอื่น ๆ เพิ่มเติม
- ยา เพร็พ (PrEP) คืออะไร ? คู่มือสุขภาพป้องกัน HIV
- Love2Test แพลตฟอร์มสุขภาพทางเพศที่เข้าถึงได้สำหรับทุกคน
“โรคเอดส์” ไม่ใช่จุดจบของชีวิต หากเป็นสิ่งที่สามารถป้องกันและควบคุมได้ หากเราทำความเข้าใจอย่างถูกต้องและเลิกตีตราผู้ติดเชื้อ HIV การตรวจ การรักษา และการใช้ชีวิตร่วมกับเชื้อจะกลายเป็นเรื่องธรรมดา และผู้ติดเชื้อจะได้รับโอกาสใช้ชีวิตอย่างเต็มศักยภาพ ไม่ต่างจากคนทั่วไป เราทุกคนมีบทบาทในการยุติการตีตราและลดการแพร่ระบาดของ HIV ไม่ว่าจะเป็นการให้ข้อมูลที่ถูกต้อง สนับสนุนการตรวจเลือดโดยไม่อาย หรือเปิดใจรับฟังโดยไม่มีอคติ
อ้างอิง
- กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. (2566). สถานการณ์และแนวทางการป้องกันโรคเอดส์ในประเทศไทย. https://ddc.moph.go.th
- ศูนย์วิจัยโรคเอดส์ สภากาชาดไทย. (2566). ข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับ HIV และโรคเอดส์. https://www.trcarc.org
Similar Posts
อะไรคือ เพร็พกับเป๊ป
เพร็พกับเป๊ป นั้นมีความแตกต่างกันในแง่ของสถานการณ์การใช้งาน ยาเพร็พ (PrEP) หรือภาษาอังกฤษที่ว่า Pre-Exposure Prophylaxis คือ ยาที่ใช้รับประทานเพื่อป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีก่อนที่จะมีความเสี่ยง เรียกง่ายๆ ว่าเป็นยาที่ทานก่อนมีเซ็กส์นั่นเอง ส่วนยาเป๊ป (PEP) ภาษาอังกฤษเรียกว่า Post-Exposure Prophylaxis คือ ยาที่ใช้รับประทาน เพื่อป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีหลังมีความเสี่ยง หรือทานในกรณีฉุกเฉินไม่เกินระยะเวลา 72 ชั่วโมง ซึ่งตัวยาทั้งสองนี้ช่วยให้คนที่มีความเสี่ยงสูง ในการติดเชื้อเอชไอวี ได้รับการป้องกันอย่างมีประสิทธิภาพ และปลอดภัย เพร็พกับเป๊ป คืออะไร? คือ ยาชนิดรับประทานที่มีประโยชน์ในการป้องกันการติดเชื้อไวรัสเอชไอวี โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับกลุ่มผู้ที่มีความเสี่ยงสูงในการติดเชื้อ ได้แก่ ยาเพร็พนี้ จะสามารถใช้ได้กับคนที่ยังไม่มีเชื้อเอชไอวีเท่านั้น และควรสวมถุงยางอนามัยควบคู่ไปกับการทานยานี้อย่างเคร่งครัด สิ่งที่ควรรู้ไว้ทั้ง เพร็พกับเป๊ป ไม่อาจป้องกันการตั้งครรภ์ที่ไม่พึงประสงค์ในผู้หญิง โรคติดเชื้อแบคทีเรีย และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้ การสวมถุงยางอนามัยจึงมีความจำเป็นอย่างมาก จำไว้ว่ายาเพร็พจะมีประสิทธิภาพดี เมื่อรับประทานอย่างต่อเนื่องและถูกต้องตามคำแนะนำของแพทย์ สำหรับผู้ชายควรทานยาก่อนมีความเสี่ยงล่วงหน้า 7 วัน และผู้หญิงควรทานยาก่อนมีความเสี่ยงล่วงหน้า 20 วัน เพื่อให้ตัวยาได้คงอยู่ในกระแสเลือด และทำหน้าที่ได้อย่างสมบูรณ์ ยาเป๊ป PEP (Post-Exposure Prophylaxis)…
ซิฟิลิส รู้เร็ว รักษาได้
ซิฟิลิส ซึ่งมีลักษณะเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ที่ยังคงเป็นปัญหาสำคัญที่มีผลต่อสุขภาพทั่วโลก โรคนี้เกิดขึ้นจากแบคทีเรียที่ชื่อ Treponema pallidum ถึงแม้จะมีการพัฒนาทางการแพทย์และแนวทางด้านสุขภาพสาธารณะ แต่โรคซิฟิลิสยังคงเป็นปัญหาสำคัญเนื่องจากลักษณะที่หลากหลายของโรค ซึ่งมีความเสี่ยงที่จะเกิดอาการแทรกซ้อนรุนแรงและการแพร่กระจายต่อไป
เริมที่อวัยวะเพศ รักษาอย่างไร
เริมที่อวัยวะเพศ เป็นหนึ่งในโรคที่สามารถเกิดขึ้นได้ หากคุณมีเพศสัมพันธ์กับคนที่มีเชื้อ ซึ่งพบได้ทุกเพศทุกวัย ยิ่งเฉพาะกลุ่มวัยรุ่นและวัยทำงาน ที่มีโอกาสจะมีเซ็กส์กับคนแปลกหน้าได้ และทำให้ติดโรคเริมที่อวัยวะเพศมา ความน่ากลัวของเชื้อเริมนี้ คือ เมื่อคุณติดแล้วจะกลับมาเป็นซ้ำได้อีกเรื่อยๆ ไม่สามารถหายขาดได้อย่างสนิทใจสักที หากคุณไม่ทำการรักษาก็จริงลุกลามเป็นแผล ส่งผลให้รู้สึกขาดความมั่นใจได้ครับ เริมที่อวัยวะเพศ มีสาเหตุจากอะไร โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อย่างเริมที่อวัยวะเพศนั้น จัดเป็นโรคที่เกิดจากไวรัสยอดฮิตที่ชื่อ เอชเอสวี (HSV : Herpes Simplex Virus) อ่านว่า เฮอร์พีส์ ซิมเพล็กซ์ ไวรัส แบ่งออกเป็น 2 ชนิด ได้แก่ โรคเริมอวัยวะเพศ ส่งผลร้ายอย่างไร ถึงแม้โรคเริม จะไม่ได้ทำให้เกิดโรคร้ายแรงถึงชีวิต แต่หากมีแผลเริมที่อวัยวะเพศจะเป็นช่องทางที่ทำให้เชื้อโรคอื่นๆ เข้าสู่ร่างกายได้ง่าย ไม่ว่าจะเป็นเชื้อไวรัสเอชไอวี เชื้อซิฟิลิส เชื้อไวรัสตับอักเสบบี เชื้อไวรัสตับอักเสบซี หนองในแท้ หนองในเทียม ฯลฯ ยิ่งหากเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อยู่ก่อนแล้ว ก็ทำให้ภูมิคุ้มกันต่ำลง อ่อนแอง่าย และเร่งให้เชื้อเริมกำเริบขึ้นมาบ่อยๆ ทั้งที่ทำการรักษาเรียบร้อยแล้วก็ตาม การรักษา เริมที่อวัยวะเพศ วิธีรักษาเริมที่อวัยวะเพศจะเน้นรักษาตามอาการ โดยจะใช้ทั้งยาชนิดรับประทานและยาทาไปพร้อมกัน โดยจะเป็นยาในกลุ่มต้านไวรัสชนิดที่ก่อให้เกิดโรคเริมที่อวัยวะเพศ เพราะไม่สามารถใช้ยารักษาไวรัสเริมที่เกิดบริเวณปากได้…
การติดเชื้อเอชไอวีและโรคเอดส์กับแนวทางการรักษาในปัจจุบัน
เชื้อเอชไอวี (Human Immunodeficiency Virus) คือ ไวรัสที่จะเข้าไปกัดกินทำลายเซลล์เม็ดเลือดขาว ทำให้ภูมิคุ้มกันบกพร่อง เอดส์ (Acquired Immunodeficiency Syndrome – AIDS) คือ กลุ่มอาการของการติดเชื้อโรคแทรกซ้อนต่างๆ เมื่อระบบภูมิคุ้มกันของร่งกายถูกเชื้อเอชไอวีทำลายจนไม่สามารถต้านทานเชื้อโรคที่เข้าสู่ร่างกายเหล่านี้ได้ การติดเชื้อเอชไอวีแบ่งเป็น 4 ระยะ คือ 1) ระยะติดเชื้อเฉียบพลัน คือ ระยะที่รับเชื้อมาใหม่ๆ หรือช่วงระหว่าง 2-4 สัปดาห์ หลังจากติดเชื้อมา โดยผู้ติดเชื้อบางส่วนจะมีอาการคล้ายไข้หวัด มีอาการ มีไข้ เจ็บคอ ต่อมน้ำเหลืองโต ปวดเมื่อยตามร่างกาย มีผื่น และปวดหัว อาการเหล่านี้เรียกว่า acute retroviral syndrome หรือ ARS เป็นอาการที่ร่างกายตอบสนองต่อการติดเชื้อเอชไอวี 2) ระยะไม่ปรากฏอาการ คือ เป็นระยะที่ไม่มีอาการผิดปกติใดๆ จึงทำให้ผู้ติดเชื้อสามารถแพร่เชื้อให้กับบุคคลอื่นได้ง่ายโดยการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกัน เนื่องจากไม่ทราบว่าตนเองติดเชื้อ อาจอยู่ในระยะนี้นานถึง 10 ปี แนวทางการรักษาผู้ติดเชื้อเอชไอวีในปัจจุบัน คือ การรักษาด้วยยาต้านเอชไอวีเท่านั้น…
ยาต้าน HIV คืออะไร? เข้าใจง่าย ใช้รักษาได้จริง
เมื่อพูดถึงการติดเชื้อเอชไอวี (HIV) ในปัจจุบัน สิ่งที่เปลี่ยนไปอย่างชัดเจนคือ “ความหวัง” ที่เกิดขึ้นจากการเข้าถึง “ยาต้าน HIV” หรือที่เรียกว่า ยาต้านไวรัส (Antiretroviral drugs) ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการดูแลผู้ติดเชื้อในยุคใหม่ ยาต้านเหล่านี้สามารถยับยั้งไม่ให้เชื้อแพร่กระจายภายในร่างกาย ช่วยให้ภูมิคุ้มกันไม่เสื่อมลงจนเกิดโรคเอดส์ (AIDS) และที่สำคัญ คือ ทำให้ผู้ติดเชื้อสามารถมีชีวิตได้ใกล้เคียงคนทั่วไป ทั้งด้านสุขภาพ การงาน และความสัมพันธ์ บทความนี้จะพาคุณไปทำความเข้าใจเกี่ยวกับยาต้าน HIV ตั้งแต่พื้นฐาน กลไกการทำงาน ประเภทของยา แนวทางการรักษา ผลข้างเคียง ไปจนถึงการเข้าถึงยาฟรีในประเทศไทย เพื่อให้ทุกคนมีความรู้และไม่กลัวการติดเชื้ออย่างที่เคยเป็นมา ยาต้าน HIV คืออะไร และทำงานอย่างไรในร่างกาย ? ยาต้านHIV เป็นยาที่ออกฤทธิ์ต่อไวรัสเอชไอวีโดยตรง ทำหน้าที่ยับยั้งไม่ให้ไวรัสสามารถแบ่งตัวเพิ่มจำนวนได้ เมื่อได้รับยาอย่างต่อเนื่องและสม่ำเสมอ ปริมาณไวรัสในเลือดของผู้ติดเชื้อจะลดลงจนตรวจไม่พบ (Undetectable) ซึ่งหมายความว่าร่างกายมีภูมิคุ้มกันกลับมาใกล้เคียงปกติ และสามารถป้องกันการถ่ายทอดเชื้อไปยังผู้อื่นได้ โดยเฉพาะจากแม่สู่ลูก หรือคู่รักที่มีเพศสัมพันธ์กันโดยไม่ได้ป้องกัน การเริ่มต้นยาต้าน HIV ต้องเตรียมตัวยังไง หากตรวจพบว่าติดเชื้อ HIV การเริ่มต้นยาต้านไม่ควรล่าช้า โดยทั่วไปแพทย์จะประเมินค่าภูมิคุ้มกัน (CD4) ระดับไวรัส…
ยาเพร็พ (PrEP) ป้องกันตัวเองจากการติดเชื้อเอชไอวี
ยาต้านไวรัสเอชไอวีเป็นยาที่ออกฤทธิ์ยับยั้งหรือต้านการแบ่งตัวของเชื้อเอชไอวี ช่วยป้องกันไม่ให้เชื้อไวรัสเข้าไปทำลายเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด T-cell มีประสิทธิภาพในการป้องกันการติดเชื้อได้สูงสุดถึง 99% หากมีการใช้อย่างถูกวิธี Exposure prophylaxis เป็นยาที่ทานเพื่อป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี เท่านั้น ไม่ได้รวมถึงโรคอื่น โดยก่อนการรับยาต้องมีการประเมินความเสี่ยงจากประวัติของคนไข้ว่าตรงตามเงื่อนไขการรับยาหรือไม่ ประกอบกับการตรวจเลือดตามมาตรฐานสากล(คนไข้ที่จะรับยาจะต้องมีผลเอชไอวี เป็นลบ) และยาในกลุ่มนี้ต้องพิจารณาจ่ายโดยแพทย์เท่านั้น เพื่อให้ร่างกายมีระดับยาที่เพียงพอในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี ผู้ป่วยต้องจะรับประทานยาติดต่อกันทุกวันตลอดช่วงที่ยังมีความเสี่ยงอยู่ และการใช้ยาในลักษณะนี้จะต้องอยู่ในความดูแลของแพทย์ โดยผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการตรวจเลือดก่อนเริ่มยาว่าตนไม่มีเชื้อเอชไอวี อยู่ก่อนแล้ว ใครบ้างที่ควรได้รับยาเพร็พ (PrEP) ยาเพร็พ (PrEP) ป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี ได้กี่เปอร์เซ็นต์ การใช้ยา PrEP อย่างสม่ำเสมอต่อเนื่อง โดยกินต่อเนื่องทุกวันไปอย่างน้อย 7 วันก่อนที่จะมีความเสี่ยง จะช่วยลดความเสี่ยงของการติดเชื้อเอชไอวี จากการมีเพศสัมพันธ์ได้มากกว่า 90 % ส่วนในกรณีของผู้ใช้ยาเสพติดแบบฉีด สามารถลดความเสี่ยงในการติดเชื้อลงได้ถึง 70% ดังนั้นถ้าเราอยากจะป้องกันให้ดีที่สุด ก็ควรกิน PrEP และใช้ถุงยางอนามัยด้วย เพราะหากพลาดอย่างใดอย่างหนึ่งไป (เช่น ถุงยางแตก หรือคู่ไม่ยอมใส่ หรือลืมกิน PrEP) ก็มีอีกอย่างที่ช่วยป้องกันเราจากการติดเชื้อเอชไอวีได้ ทำไงถ้าลืมทานยาเพร็พ (PrEP) หากลืมกินยา หรือกินยาไม่ตรงเวลาอย่างต่อเนื่อง สามารถ…
